Selam Dünyanın ve Türkiye’nin Aydınlık Geleceğine!
İlginç bir raslantıdır ki 1 Mayıs Behice Boran’ın doğum günüdür. 1
Akademisyen, sosyolog, sosyalist teorisyen ve bir lider Behice Boran. Bugün 114 yaşında.
Doğum gününde, Behice Boran’ı anlatmak benim için hem zor hem çok heyecan verici hem de büyük bir mutluluk…
Sevgili arkadaşım Güzella Bayındır “Akıntıya Karşı Behice Boran” kitabında, “Behice Boran’ın kürsüdeki halini hayal ediyorum” demiş. Ben bu hayalin ötesinde onu yakından görme, tanıma, yoldaşı olma olanağına sahip olan TİP üyesi gençtim o yıllarda.
O benim hiç unutamayacağım ilk genel başkanım. Yaşamı ve sosyalist devrime olan inancı ile şiir gibi bir kadın.
Behice Boran, direngen ve inatçı kişiliğiyle, “Türkiye’nin aydınlık geleceğini” selamlayan sesiyle, sosyalizm mücadelesinde yerini aldı. Tesadüfle 27 yaşında Marksizmle tanıştı. Ama tesadüfen Marksist olmadı. Arayışı içinde olduğu toplumsal soruna yanıt verebilecek biricik dünya görüşünün Marksizm olduğuna öğrencilik yıllarındaki okumalarıyla kanaat etti.
Bu kendi sözleri ile “onun için bir dönüm noktasıydı’’. Marksizim onun değişmez, gelişen ve genişleyen bir perspektifi oldu.
Kendisinin de deyimi ile sosyalist doğmamış ama hayatının son anına kadar sosyalist yaşayacaktı.
Behice Hanımın hayatına bakarken pek çok anı aklımıza gelir.
Sevgi Soysal’ın cezaevi anılarını aktarırken bahsettiği, vakarını bozmayan bir ciddiyetle örgü ören haliyle bizi gülümseten, sokağa çıkma yasağının olduğu 1979 1 Mayıs’ında arkadaşlarıyla birlikte sağ yumruğunu dimdik kaldırışıyla, bizi gururlandıran halini hiç unutmayız.
TİP 1965’te parlamentoya 15 milletvekili soktuğunda bunlardan biri de kendisidir. Parti’nin Merkez Yürütme Kurulu üyesidir. Daha sonra TİP’in siyasal önderliğini üstlenecektir. TİP’e Marksist karakterini kazandıran büyük ölçüde Boran’ın teorik aklıdır. Bu dönemde teorisyen ve bilim insanı kimlikleri ile ön plana çıkmaktadır.
Benim için, o yıllarda Behice Hanımın kadın yanından ziyade, siyasi yanı daha ön plandaydı. Buna rağmen düzgün giyimi, bakımlı saçları hep dikkatimi çekmiştir. Bir anne, bir eş olarak ne kadar güçlükler yaşadığını tahmin etmişimdir.
Cinsiyetçi toplumsal yapının ve kültürün, kadınları eş, anne, ev kadını rolüne koşullandırdığını, kadınlar ile siyasal iktidar arasındaki ilişkinin her zaman sorunlu olduğunu, ancak buna direnen kadınların olduğunu biliyoruz.
Fatmagül Berktay şöyle yorumlamaktadır: Ne var ki kadınlar kendilerine dayatılan sınırlamaya direnirken, maalesef geleneksel rolleri reddetmiyorlar ve ‘’bir koltuğa iki, bazen de daha fazla karpuzu sığdırmaya” çalışıyorlar, bunlar sıra dışı ‘’süper kadın’’lardır ve Behice Hanım, bu güçlü kadınların yetkin bir örneğidir. Behice Hanım olağandışı bir kadın, bir siyasal önderdir. Hatırlamak gerekir ki kendisi Medeni Kanun’a ve ataerkil kültüre meydan okumak pahasına, kocasının soyadını değil kendi soyadını kullanmada diretmiştir. Ama aynı zamanda “iyi bir eş’’, “iyi bir anne” olmaya çalışmıştır. 2
Toplumun dayattığı cinsiyet kalıplarının dışında olduğunun bilinciyle kendi olağan dışılığını, yaşamın her alanında göstermiştir .
Behice Boran’ın kadın sorununa bakışında araştırma yöntemi bütüncüdür, parçayı ilgili olduğu olgularla birlikte bir ilişkiler sistemi içinde ele alır .
Kadın sorununun, işçi sınıfının sorunundan ayrılamayacağını ve kadının ancak sosyalist devrim ile özgürleşip eşit bir yurttaş olabileceğini savunur .
Türkiye İşçi Partisi’nde daha fazla kadının olması, kadınların güçlenmesi ve siyasallaşması gereğini her daim vurgulamıştır.
Boran “sermaye sınıfı ile hesaplaşacak, siyasi iktidarı hedefe koyacak olan güç işçi sınıfı ve onun politik hareketidir’’ der.
1 Mayıs’ı bu düşüncelerle karşılıyor, yıllar sonra onu hatırlarken en içten duygularımla sevgi ve saygıyla anıyorum.
İyi ki doğdun Behice Hanım!
Dipnotlar:
