“Yavaş Şiddet” ve Erkeklik Üzerine
Ekolojinin bir terimi olan “Yavaş Şiddet”i, kadını doğumundan ölümüne yavaşça, ince ince “nesne” haline getiren kapitalizm ve onun patriyarkal uzantılarıyla birlikte konuşalım isterseniz.
“Yavaş Şiddet”, İngiltere Whitney Beşeri Bilimler Merkezi’nde İnsani Değerler dersleri veren Rob Nixon’un kullandığı yeni bir kavramdır. Bilimi, beşeri bilimler ve adalet merceğinden inceleyen bilim insanları tarafından epey kabul gören bu kavram; petrol-nükleer-liç sızıntıları, çevresel felaketler ile savaşlar sonrası oluşan ve yerelden genele bütün insanları, çok yavaş ve görünmez bir şekilde belki bir ömür, belki asırlar içersinde zehirleyen kirliliklerin, yıkıcı etkileri için kullanılıyor.
Kadına yönelik şiddet biçimleri olan kimi şiddet türleriyle birlikte düşünüldüğünde, çifte (hem çalışma hayatında hem ev yaşamında) sömürülen kadın için de pekala geçerli olabilir mi? Maalesef ki kocaman bir “evet”.
Toplumsal Yaşamda Yavaşça Nesneleşen Kadın
Şimdi bir anket yapalım, sorulara verdiğiniz ‘evet’ ya da ‘hayır’ yanıtlarınızı sayalım. Anketin sonunda size fal bakacak, bilinemeyecek bir sır vereceğim. Özellikle küçük işletmelerde, yeni girilen bir işten birkaç ay sonra, “önemli işler” yapacağınızı düşünürken, birden kendinizi meslek alanınız dışında daha fazla ortalık temizler, işe gelen misafirlere çay koyar, patronun o gün yanında getirdiği çocuğunu oyalar bulduğunuz oldu mu? İş arkadaşlarınızın cinsiyet gözetmeksizin pek çoğunun özel sorunlarıyla ilgilenip, onları avutmak, daha fazla size düşüyor mu? Biten çay- kahve, unutulan dosyalar, sulanmayan çiçekler, bilgisayar ve klavyelerdeki tozlar, genelde sizden mi soruluyor?
Ya da evde, belki kendi belki eş- dost- akraba evlerinden birinde, yıllara yayılmış şekilde “dur sen beceremezsin, ben yapayım”, “sen o güzel kafanı bunlara yorma”, “şimdi sırası mı”, “şu ağzına bir hakim olamadın”, “düşünmeden konuşuyorsun” ve bunlar gibi sözlerin, çoğunlukla size sarfedildiğini gözlemliyor musunuz? İşte veya evde, dumura uğratan tüm angarya işler size, keyifli dışarı işleri, biraz gezmeli olanlar eşinize mi düşüyor? Çocuklara yemek yapıp yedirmek sizin, parka-gezmeye götürmek ise evdeki bir diğer kişinin mi görevi? Tuvalete gitmeyi bile geciktirecek kadar meşgul müsünüz?
Bu kadar soru yeterli! Şimdi falınıza bakıyoruz. Sorularımızın çoğuna verdiğiniz cevap “evet” ise, siz bir kadınsınız, “hayır” ise erkek.
Peki bu aslında, ömrümüzce uğradığımız bir tür şiddet olabilir mi? Fiziksel-cinsel değil, ekonomik hiç değil, psikolojik oluşu tartışılır ama gizlice yavaş yavaş suçlayan, yavaş şiddet…
Kendini Suçlayan ama Kadınları da Aşağılayan Erkek: Goldberg
Yavaş şiddetin, modern toplumlarda, kadını hissettirmeden ezmenin yeni yolu olup olmadığı tartışılır ancak konu ister istemez erkekliğin ne kadar ezici bir deneyim olduğundan hareketle, erkeklerin toplumsal olarak benimsenmek için, duygularını ifade etme becerilerini yitirdiklerini, performans kaygılı, şiddet yanlısı hale geldiklerini savunan, 2019 yılında vefat eden psikiyatr Herb Goldberg’e de bağlamak gerekiyor.
‘Erkek Kurtuluşçuluğu’ yaklaşımının temsilcilerinden biri olan Golberg, tek eşlilik baskısının da öz-yıkıcılığa ittiğini söyler.
“Goldberg’in erkeklik lehine iddiaları kimi zaman öyle abartılı bir noktadadır ki, ona göre fuhuş, müşteri konumundaki erkeği aşağılamaktan başka bir şey değildir. Erkek, içten içe kendini aşağılar, kendini aşağılık biri gibi hisseder.
Kısacası Goldberg, ataerkil “erkeklik” rollerini, nedenlere girmeden, erkekler arasındaki sınıfsal, kültürel farkları yok sayarak ve kimi zaman da açık biçimde kadınları suçlayarak açıklamaktadır. Yalnızca kültürel düzeydeki bir inceleme olarak bile bakılsa, Goldberg’in, erkekliğin erkeği ezdiği yanlara ilişkin ayrıntılı tasvirleri, konu erkekliğin avantajlarına geldiğinde yerini sessizliğe bırakır.” 1
Yavaş şiddet konusu, kadın hareketi içinde de siyasi partilerde de tarihsel, toplumsal, sınıfsal boyutlarıyla, “modern” dünyamızla tartışılmaya değer.
- PEKTAŞ, Ebru –Cinsellik Şiddet ve Emek, İleri Kitaplığı (2017)Syf.52-53 ↩︎
