Efendilere Karşı Koyacak mıyız?
Torquell’in yumruğu, uzun ve sancılı bir yolculuğa evrilirken; en büyük yanılgısı itaatkar insanların yeni sahibi bir “kahraman” olarak kendisi sahneye çıktığında; hiçbir sorunun kalmayacağını düşünmesidir. Efendi olma şerefi el değiştirirse; “efendilerin düzeni” değişir mi?
Dostoyevski’nin ünlü romanı Suç ve Ceza’nın ana karakteri Raskolnikov:
“Ben sadece bir bit öldürdüm…” diye haykırır. “Bir biti öldürmenin ne gibi bir sakıncası olabilir?”
Raskolnikov’un içinde hayat verdiği “dev”, iyilik ve kötülük arasında bocalayan, çoğunlukla kötülüğü rasyonalize etmeye çalışan bir aklın benliğidir. Dostoyevski, insanların içindeki devleri, edebiyatta çok sesli bir renge dönüştürür.
Arthur C. Clarke ödüllü Zamanın Çocukları kitabının yazarı Adrian Tchaikovsky’nin kaleme aldığı Devler, geçtiğimiz yıl Eksik Parça yayınevi tarafından yayınlandı. Şafak Tahmaz çevirisiyle okura sunulan Devler, acımasız bir dünyada sistemi sorgulamaya çalışan genç bir çocuğu konu ediniyor. Yazar bu romanında, dünyayı devasa varlıkların yönettiği bir distopyayı mekan olarak seçiyor.
İnsanların birimlendirilmiş topluluklar halinde yaşadığı, tarlaları ektiği ve köyün kaynaklarına sahip çıktığı bu distopyada; bir de insanlardan daha üstün oldukları düşünüldüğü için toprak ağalığı görevine layık görülen devler var.
Güçleri ve cüsseleriyle insanları baskı altında tutan bu devler, insanları “bütün kötülüklerden” koruyabilecek kudrette olduklarından; her türlü zulmü yapmayı kendilerine hak görüyorlar.
Bir hasat zamanı devler,yola revan olduğunda; köylerde bir düğün havasıdır başlıyor. Upuzun masalar, en güzel etler ve yemişler devlerin önünde ip gibi uzanırken; en yumuşak döşekler de elbette devler için hazırlanıyor. Köylülerin yemesi ve yatması yasak nimetleri, devlerin ayaklarının altına seriliyor. Bunlar da yetmiyor elbette; devlerin gönlünü hoş etmek için türlü sevimlilikler yapmak görevi yine köylülere kalıyor.
Devleri memnun etmek güç.
Yine devlerin ziyarete geldiği bir akşam köyde şenlik sürerken, ormanda mevzilenen“haydut” çetesi de uzaktan izliyor olanları: Roben ve adamları.
Roben ve adamları, kendilerini şimdilik tiyatrodan kurtarmış ve kısmen özgürleşmiş olanlar. Onlar biliyor ki: “(Devler) …affetmezler ve şefkat beslenemezler.”1
Köylüler, bu düzeni sorgulamadan kabul etmiş ve toprak ağası devin bir güzel bakışına, bir tatlı sözüne meftun olmuşken; köy muhtarının oğlu Torquell, – belki de Roben’lere özendiğinden – bu rüyayı tersine çeviriyor.
“Ne de olsa insanlar dövüşmez. Efendilerine karşı koyamazlar.”2
Dışarıda şenlik sürerken; mutfakta muhtarın oğlu Torquell’in, toprak ağası devin oğluna attığı yumruk büyük bir başkaldırının ilk adımına dönüşür…
Tchaikovsky’nin romanında toplumsal sınıf ve hiyerarşi; devler ve insanlar arasında inşa edilir. Devlerin, insanları itaatkar kölelere dönüştürerek uyguladığı baskı, aralarındaki sınıfsal farkları da iyice berraklaştırır. Bu nedenle; Torquell’in bir köy çocuğu olarak, devin oğluna attığı yumruk, sadece ona değil düzene atılmış sayılır.
Sadece fantastik değil, bilimkurgu öğelere de çokça yer veren yazar; roman karakterleri aracılığıyla başta özgürlük kavramı, toplumsak adalet gibi birçok meseleyi de tartışmaya açar.
Torquell’in yumruğu, uzun ve sancılı bir yolculuğa evrilirken; en büyük yanılgısı itaatkar insanların yeni sahibi bir “kahraman” olarak kendisi sahneye çıktığında; hiçbir sorunun kalmayacağını düşünmesidir. Efendi olma şerefi el değiştirirse; “efendilerin düzeni” değişir mi?
Devlere karşı koymak ve onları yenmek mümkündür. Peki, devlerin düzeninin yerine neyi koyacak Torquell?
Yazar Tchaikovsky, -kuşkusuz büyük bir ustalıkla- okura taraf seçmeyi değil; yıkılması uğruna bedeller ödenen sistem yıkıldığında yerine neyi koyacağını düşünmeye davet ediyor.
KÜNYE: Devler, Adrian Tchaikovsky, Çev. Şafak Tahmaz, Eksik Parça Yayınları, 134 sayfa.
Editör: Şöhret Baltaş
Düzelti: Şöhret Baltaş
Tasarım ve Sosyal Medya: Melike Çınar, Sâba Esin, Sinem Yıldız
Seslendirme: Seda Bedestenci Yegâne
