Dikkat! Bu Bir Kadın Hikâyesidir: “En Sevdiğim Pastam”

Kitap / Film / Dizi Buket Yalçın 3 Ekim 2024

Sinema üzerine yazmaya pek yatkın olmadığımı zaman zaman düşünürdüm. Fakat yaşlı ama aşık olabilecek kadar da cesur bir kadının hikayesini Ayvalık Film Festivali’nde bir salon dolusu yaşam dolu kadınla beraber kahkahalar ve gözyaşları eşliğinde izlemek; üzerine yazı yazmaya değer bir tecrübeydi.

Maryam Moghadam ve Behtash Sanaeeha’nın yönetmen koltuğunda oturduğu “My Favourite Cake”, içeriği bakımından -şüphesiz- progresif; ancak yapımın geçirdiği yayın süreci bakımından da oldukça politik bir İran yapımı film. Öyle ki yapım yayına girmeden hemen önce İran hükümeti tarafından yönetmenlerin Berlin Film Festivali‘ne (Berlinale) gidişleri engellenirken, yapımın bürosuna ve bilgisayarlara da el konmuştu. Gelgelelim filmin bir başka kaydının yurt dışında da bulunması sayesinde yapım, baskıcı bir rejime inat son derece naif ve aynı zamanda da güçlü bir seyir deneyimini bizlere sunabildi.

Söz konusu otoriter rejimler olduğunda sansürlenmek için var olmanın dışında veya ötesinde pek de çaba sarf etmeniz gerekmez. Bilhassa anlatılan bizim, kadınların, hikâyesiyse belki de biraz daha fazla sansürlenirsiniz. “My Favourite Cake” de başörtüsü tasvirleriyle, ahlak polisine meydan okumasıyla ve yalnız başına yaşayan dul bir kadının gece geç saatlerde evde bir erkekle beraber zaman geçirmesi ile İslami bir rejimi huzursuz etmiş olmalı.

Oyuncu Lili Farhadpour’un eşsiz performansıyla hayat bulan başkahramanımız Mahin’in hikâyesi, yaşamın kendisi kadar haklı kaygılar barındırıyor. Bunlar bazen öyle kaygılar ki, etrafınızda kimse yokken dahi yalnızlığınızı kendinize itiraf etmekten kaçınıyorsunuz. Bazen öyle kaygılar ki, bir “erkeğe” bu kadar muhtaçken, ondan kurtulmayı istemek durumunda kalabiliyorsunuz. Aslında Mahin öyle gerçek bir karakter ki seyirciye aşkı ve ölümü, yalnızlığı ve şehveti ya da bazen nostaljiyi ve yaşlılığı aynı anda sorgulatıyor.

Filmin ilk sekansından itibaren eşi vefat ettikten sonra çocuklarının da yurt dışına göçmesiyle beraber yalnız kalmış yaşlı bir kadının, ziyadesiyle erkek egemen bir toplum içerisindeki çeşitli arayışlarıyla baş başa kalıyoruz. Bazen gençliğinde kadınların başörtüsü takmasının bir mecburiyet olmadığı yıllarını ararken, bazen televizyonunun karşısında uykuya dalabilmek için bir sebep ararken, bazen de sadece yakışıklı ve hoşsohbet bir beyefendiyi ararken… Fakat belki de onu en gerçek yapan şey dul ve yaşlı bir kadın olarak; dul bir erkeğin ödeyeceği bedellerden çok daha fazlasını yalnızlığın ağırlığı içerisinde hayata ve memleketine olan bağlılığıyla eritmiş olma hali.

Dikkat: Yazımız Bu Noktadan İtibaren Spoiler İçerebilir

Filmin açılış sahnesi bizi Mahin’in partner arayışındaki motivasyonlara dair ipucu verecek diyaloglarla karşılıyor. Bir gündüz çayı ziyaretinde Mahin’e misafir gelen kadın arkadaşlarının “erkeklere rağmen erkekler” ana fikirli muhabbetleri pek muzip bir karşılama olsa da, kadın libidosuna dair de fazlasıyla dürüst ve duru bir anlatım sunuyor. İlerleyen sahnelerde ise Mahin’i, kızı ve torunlarının yurt dışından sıklıkla yaptığı hal hatır aramaları eşliğinde, yalnızlığını giderecek bir dost bulmak adına çıktığı ufak gezintilerde izliyoruz. Ancak belli ki bu gezintilerin senaryo bakımından zekice üstlenilmiş bir başka vazifesi daha var. Belki de final sahnesine değin rejim nedeniyle sınıfsallığa ve cinsiyete bağlı toplumsal ayrışmaların en derinden hissedildiği tasvirler bu sahnelerde gözümüze çarpıyor.

Örneğin başkahramanımızın ekmek fırınında sıra beklerken gözüne çarpan yaşını almış beyefendiye flörtöz bir tondan pahalı ekmek sırasında olup olmadıklarını sorduktan sonra aldığı olumsuz yanıt, onu salon içerisindeki minik kıkırtılar eşliğinde beyefendiden uzaklaştırmıştı. Bir başka sahnedeyse Mahin, ziyaretçilerinin yalnızca erkeklerden oluştuğu bir lokantada otururken yan masadaki kalabalık erkek grubu ekonomik bunalımdan ve ülkenin geldiği halden yakınıyor, öfkelenip sövdükten sonra ise “Beyler içeride hanım var, ayıp oluyor” şeklinde kendilerini sansürlüyorlardı. Fakat tam da bu noktada bizi İran’ın ağır siyasi bunalımından koparıp tekrar Mahin’in naif ve muzip dünyasına döndüren bir şey yaşandı. Mahin’in ilk görüşte vurulduğu ve o esnada henüz adını bile bilmediği Faramerz’in “yalnız yaşıyorum” demesiyle filmin ikinci sekansına giriş yaptık.

Kendi devrimini aşık olarak yapacağı umuduyla cesaretini toplayan Mahin’in, ilk adımı atarak Faramerz’i evine davet etmesi beraberinde de yine pek çok kaygıyı seyirciye hatırlatmakta gecikmedi. Fakat bu kaygılar filmde Faramerz ve Mahin’in birbirlerine dair beslediği kaygılar hiçbir zaman olmadı. Bu kaygılar, dul bir erkekle bir kadının aynı hane içerisindeki toplumsallığına dair kaygılardı. Öyle ki Mahin’in yıllarca bahçesindeki toprağın altına gizlemek zorunda kaldığı bir şişe kırmızı şarap yeniden birilerinin dudağında lezzetlenme imkânı buluyor, kahkahalar ve Hayedeh’in¹ plağından çıkan ipek ses, meraklı komşuların dikkatini hemen çekiveriyordu. Zira bizimki gibi toplumlarda erkin yeniden inşası görevini üstlenecek meraklı bir üst komşu her zaman mevcuttur. Fakat buna rağmen 30 yıllık yalnızlığın acısını bir gecede sarhoş olup dans ederek çıkaran Faramerz’le Mahin, bir saniye bile hayatın onlara sunduğu bu şansı boşa harcamayacak kadar akıllı ve keyifli bir yoldaşlık deneyiminin parçası olabildiler.

O gece ne yaşanmış olursa olsun Mahin ve Faramerz gibi sevebilmenin, ağır da olsa, bedeline değer olduğunu belki biraz kestirme, belki de biraz tatlı-sert öğreten bir yapımdı “My Favourite Cake”. Filmin sonunu söylemek gibi olmasın ama İran’da yalnız yaşayan bir kadınsanız, şeri hukuk tarafından çok ağır yargılanacağınızı bildiğiniz için bazen devletin acil yardım hatlarını da kullanamayacak kadar toplumsalsınız.

Film: En Sevdiğim Pastam
Keyke Mahboobe Man
My Favourıte Cake

Yönetmen: Maryam Moghaddam, Behtash Sanaeeha
Oyuncular: Lily Farhadpour, Esmail Mehrabi
Ülke: İran, Fransa, İsveç, Almanya
Dil: Farsça
Yıl: 2024

Kaynakça:

1. Hayedeh: Özellikle 1970’li yıllarda ünlü olan İranlı ses sanatçısı
   ↩︎

Editör: Sinem Yıldız
Redaksiyon: Sinem Yıldız
Tasarım ve Sosyal Medya: Melike Çınar, Sabâ Esin, Sinem Yıldız