Venezuelalı Kadınlar: Feminizm ve Halk Gücü İnşası
Karakas’taki kadınlar siyasi katılım, özerklik ve şiddetle mücadele için alternatifler inşa ediyor.
Olay mahallinde yerel mücadelelere öncülük eden kadınların varlığı sadece Venezuela’da yaşanan bir şey değil. Aynı zamanda politik teoride ve pratikte uzun zamandır dünyanın her yerinde yineleyen bir konudur da. Kadınların günlük deneyimleri anahtar bir faktör: Topluluk yaşamını bir gereklilik haline getirerek bakım emeğinden sorumlu hale getiriliyorlar ki; böylece bakım işi olabildiğince kolektif olsun.
Evlerin, toplulukların ve bakıma ihtiyaç duyan birçok kuşağın taleplerini gözeten bir bakış açısı, örgütlenme için temel ilke. Venezuela’da kadınlar direniyor ve günlük işlerden, daha geniş kolektif süreçlere kadar siyasi mücadelenin ön saflarında yer alıyor.
İşte, şiddetten arındırılmış yaşamın merkezinde olduğu bir toplum inşa eden Venezuelalı kadınların bazı örgütlenme ve seferberlik deneyimleri. Paylaştığımız bu veriler, 18-21 Nisan tarihlerinde Bizim Amerikamızın Halklarının Bolivarcı Birliği Konferansı – Halkların Ticaret Anlaşması (ALBA-TCP) Konferansı ve ülkenin 24 eyaletindeki 49 binden fazla komünal konseyde düzenlenen Ulusal Halk Danışması ¡Proyectos del pueblo!1 kapsamında toplanmıştır.
Kadınlar ve Siyasi Katılım
Bolivarcı devrim deneyimleri arasında halk gücü pratiklerini öne çıkarıyoruz. Komünler2 Venezuela hükümeti tarafından tanınan bölgelerdeki sosyal örgütlenme şeklidir. 2010’da Komünlerin Organik Kanunu’nun kurulmasından beri üç binden fazla komün kuruldu. Her komünün, komünal konseyleri (daha büyük alanlı komünlerin kendi kendini örgütleme amacıyla alt bölümlere ayrılması) içeren kendi yapısı mevcut. Hepsi yerel müzakerenin en yüksek seviyesini karşılıyor: ihtiyaçların haritalandırıldığı, önceliklerin tanımlandığı ve toplumu düzenleyen (örgütleyen) vatandaş toplantıları.
21Nisan 2024’te halk gücünün çığır açan bir örgütlenme sürecine katıldık. İlk kez insanlar kendi komünlerinde hangi projelerin en öncelikli olması gerektiğine karar vermek için oy kullandılar. Her bir komün yedi proje sundu ve her yurttaş bir projenin federal fonlarla uygulanması için oy verdi.
Bir projenin nasıl uygulanacağı da önemli. Fonlar her komünün hesabına aktarılıyor ve her şey komün tarafından yönetiliyor: değerlendirmeyi yapıyorlar ve gerekli yapıyı kendi emek güçleriyle ister komünden insanların işe alınmasıyla ister her bireyin ihtiyaçlarına ve kapasitelerine dayalı kolektif gönüllü çabalarına güvenerek kuruyorlar, komünde üretilen malzemelere öncelik veriyorlar.
Hem hükümet hem de komün üyeleri hareketin içinde olan ve kullanışlı komünal süreçleri inşa edenlerin yüzde seksenini kadınların oluşturduğunu tahmin ediyor. Bu katılım oy verme yerlerinde ve merkezlerinde gün gibi ortadaydı. Her seferinde yerli taleplerle ve yerli nüfusla bağlantısı olan yerli liderler, kız kardeşler tarafından karşılandık. Pek çok projenin içme suyu sağlamakla, ev yapılarını ve hatta komünal ofisleri iyileştirmek ve amfi tiyatro odaları gibi alanlar inşa etmek ile ilgili olması tesadüf değil.
Komünlerde kadınlar en geniş anlamıyla hayatın sürekliliğini sağlıyorlar. Kendi kendilerini örgütleyerek şu anda ilk ulusal kadın komün üyesi toplantısını yapmak için çalışıyorlar. Toplantı bu süreçlere öncülük edenlerin teşvik edilmesi, tabandan gelen halk gücünün sürdürülmesi için önemli bir temel taşı olacak ve kadınların toplumsal feminizm adını verdikleri şeyi inşa ederken kendilerine özgü ve farklı deneyimleri birlikte formüle edebilecekleri bir alan olacak.
Dönüştürücü Deneyimler
Bölgesel alanın ötesinde Venezuelalı kadınlar yaşamın sürdürülebilirliğini sağlamak için mücadelenin farklı ön saflarında örgütleniyorlar. Bu toplum çalışması deneyimlerinden biri Dönüşüm, Kadınlar, Toplum (TRAMUCO) Kooperatif Üretim Birimi. 2023’te kurulan kolektifin 45 kadın üyesi Antímano, La Vega, Sucre, Altagracia, San Agustín, Coche, and Valle mahallelerinde toplum temelli, katılımcı katı atık yönetimi sistemi kuruyorlar. Bu kadınların yürüttüğü kendi kendine yönetilen çalışma, sıkıştırılıp endüstriyel sektöre satılan veya kendi topluluklarında ticareti yapılan ve dağıtılan yeni ürünlere dönüştürülen cam, kâğıt ve plastiğin yeniden kullanımını amaçlıyor.
Kooperatifin uygulanması sırasında, katı atık yönetimine ulaşmada yaşanan sistematik sorunları anlamak için bölgelerde bir araştırma yapıldı. TRAMUCO başkanı ve La Vega mahallesi sakini Luz Daza şunları söyledi: “Bu araştırmalar yerli halkı ve yerli işletmeleri kapsadı. Daha sonra kooperatifte çalışan kadınlarla ve topluluktan insanlarla eğitim ve değişim toplantıları yapıldı. ”Karşılaştıkları ilk zorluğun içselleştirme olduğunu söyleyen Luz: “Zamanla, kendimizi örgütün üyeleri, bilgi ve akıl değiş tokuşu yapan, bu ailenin bir parçası olan kadınlar olarak görmeye başladık.”
Barbara Quintero 21 yaşında ve kooperatifin bir üyesi. 19 Nisan’da kooperatif tüzüğü yapmak için düzenlenen bir toplantı sırasında “Kooperatif toplumu tamamen feminist yönetim modelinden çıkan emekle onurlandıran bir yer” dedi. Böyle bir sürecin, iş için eğitime ve kadınların siyasi eğitimine yatırım yaparak kolektif ve bireysel gelişme niteliğine sahip olduğunun altını çizdi. “Her kadın başkalarının gerçekliğini öğrenerek dâhil olur, kendini geliştirir ve eninde sonunda kendini bulur” dedi.
TRAMUCO Kooperatifi, feminist örgüt Tinta Violeta’nın3 (Dünya Kadın Yürüyüşü’nün4 ülkedeki üyesi) projelerinden birisi. 2 Mayıs’ta, Kadın ve Cinsiyet Eşitliği için Halk Gücü Bakanlığı ile yapılan bir röportajda örgütün başkanı, Venezuelalı feminist örgütlerin çalışmaları Büyük Venezuela Kadın Misyonu (Gran Misión Venezuela Mujer—GMVM) olarak bilinen kamu politikaları projesini güçlendirdiğini ifade etti. TRAMUCO gibi projelere ek olarak, Tinta Violeta ayrıca, kadın hakları ve cinsiyetçi şiddete karşı araştırma ve eylemden de sorumlu.
5 Mart Komünü ve Dokuyan Kadınlar Kolektifi
Ebedi Kumandan 5 Mart Sosyalist Komünü’nde5 yaklaşık beş bin kişi yaşıyor. Yaşamın ortak düzenlenmesine yatırım yapan, komünün yönetimini oluşturan yedi komün konseyinden gelen kadınlar Kadın ve Cinsiyet Eşitliği Yönetim Komitesi’nde örgütlüler. İdeal komünal feminizm fikrine dayalı olarak, bölgedeki kadınlar topluluklarındaki yaşamın sürdürülebilirliği için gerekli olan günlük ihtiyaçları dile getiriyor ve cinsiyete dayalı şiddet ve üreme sağlığı konusunda hakları, korumayı ve eğitimi sağlamaya yönelik projelerde çalışıyorlar. Kolektif, sosyal medyada şöyle yazmıştır: “Kadınların ağları hakkında konuştuğumuz zaman, her gün tek tek ördüğümüz, aralarında kaç kilometre olursa olsun başka insanların kumaşlarıyla, iplikleriyle ve yünleriyle iç içe geçmiş olan kumaşlardan bahsediyoruz.”
Flower Route (Çiçek Rotası), 5 Mart Komünü’nde, Karakas’ta ve Sucre eyaletindeki Vencedores de Carorita, Estado Lara, Las 5 Fortalezas de Cumanacoa komünlerinde kurulmuş feminist komünal politikalardan biri. Üç çiçek, Arnavut biberi, ayçiçeği ve guzmanya, organizasyonun üç dalını temsil ediyor: kadın sağlığı bakımı, şiddetle savaş ile eğitim ve bilgi. Flower Route’ta kadınların çalışması doğum kontrolünün dağıtımını organize ediyor ve cinsellik ve korunmaya dair bilgilerini genişletiyor. Organizasyon aynı zamanda bölgesel toplantılarda topluluktan kadınlarla komünal feminist hareketin inşasını da teşvik ediyor. Bununla kalmayıp, Dokuyan Kadınlar (Tejiéndonos Mujeres6) Kolektif Komünal Ev’de cinsiyetçi şiddetin mağduru olan kadınlar, toplantılar için bir merkez; ve kadınları ve çocukların güvenliğini sağlamak için psikolojik bakım ve diğer gerekli eylemler de dâhil olmak üzere acil bakım ve hizmetlerin bulunduğu bir mekân buluyorlar.
Yaşamın sürdürülebilirliği için tabandan gelen mücadeleyi kamu politikaları yönetiminde halk gücü inşasıyla bir araya getiren bu tabandan gelen girişimler, Venezuelalı kadınların feminist gücünün bazı örnekleridir. Kadınlar alternatifleri, kendi topluluklarından, mahallelerindeki kız kardeşlerinin yaşamlarından, gündelik ihtiyaçlarından hep birlikte inşa ediyorlar. Bu kadınların radikal örgütlenmesi, komünal feminizmin yaşamak istedikleri dünyayı inşa etmenin bir yolu olarak nasıl da güçlü olduğunu göstererek; yalnızca kadınlar için değil aynı zamanda herkes için toplumdaki ve komündeki değişimleri sağlıyor.
Bu yazı 24 Mayıs 2024 tarihinde Capire dergisinde yayımlanmıştır. Ana Priscila Alves ve Bianca Pessoa tarafından kaleme alınan yazının düzeltisini Helena Zelic yapmıştır. Aline Scátola Portekizce aslından İngilizce’ye çevirmiştir.
Yazar: Ana Priscila Alves ve Bianca Pessoa
Erişim: https://capiremov.org/en/experience/venezuelan-women-feminism-and-people-power-building/
Dipnotlar:
- ¡Proyectos del pueblo!:“Halkın Projeleri!” anlamına gelir.(Ç.n.) ↩︎
- Komün: Bir grup insanın kendi arasında ortaklaşa üretmesine ve tüketmesine dayanan kapalı bir toplumdur. Kelime, Latince’de “paylaşmak” anlamına gelen “communis” kökünden türemiştir. (Ç.n.) ↩︎
- https://entintavioleta.com.ve/ ↩︎
- World March of Women (Marche mondiale des Femmes): Dünya Kadın Yürüyüşü, kadınların yaşadığı her türlü eşitsizlik ve ayrımcılığa karşı mücadele eden uluslararası, feminist ve anti-kapitalist bir harekettir. https://marchemondiale.org/(ç.n.) ↩︎
- https://www.instagram.com/comuna5marzoce/ ↩︎
- https://www.instagram.com/colectivatejedora/ ↩︎
Düzelti: Sabâ Esin
Tasarım ve Sosyal Medya: Melike Çınar, Sabâ Esin, Sinem Yıldız
Seslendirme: Sündüs Cebecioğlu
